Monitoring jakości wody w rzekach i zbiornikach wodnych

Dlaczego warto monitorować jakość wody?

Regularne kontrolowanie jakości wody pozwala na szybkie wykrycie niebezpiecznych związków w wodzie, przykładem może być sytuacja masowego śnięcia ryb w Odrze z sierpnia 2022 roku. Katastrofa ta spowodowana była kilkoma czynnikami, niskim stanem wody w rzece, wysoką temperaturą wody, która dochodziła do 27°C, oraz bardzo wysokim zasoleniem. Takie warunki przyczyniły się do wzrostu złotej algi, która wytwarza toksyny zabójcze dla organizmów wodnych.

 

 

Innym przykładem konieczności kontroli jakość wody są sytuacje podobne do awarii rurociągu w Warszawie w 2020 roku. Zanieczyszczona woda dotarła, aż do Zatoki Gdańskiej, w przeciągu 2,5 tygodnia powodując znaczne pogorszenie wszystkich parametrów wody. Kontrola jakości pozwali na szybkie dostrzeżenie sytuacji kryzysowej. Szczególnie ważna jest kontrola przy przelewach burzowych, z których nieoczyszczone ścieki dostają się do rzek i jezior. Przelewy burzowe uruchamiają się w czasie intensywnych opadów, uwalniając nadmiar nieoczyszczonej wody.

W Polsce oficjalnie istnieje ponad 300 przelewów burzowych, które działają nawet kilkanaście razy w roku. O skali zanieczyszczeń jakie powodują, można dowiedzieć się tylko i wyłącznie prowadząc ciągły monitoring podstawowych parametrów fizykochemicznych wody. Aktualnie w Polsce nie ma konieczności badania wpływu zrzutów nieoczyszczonych wód na środowisko.

W Anglii, gdzie takich zdarzeń jest około 14 500, został wprowadzony obowiązek tworzenia corocznych raportów z działania przelewów burzowych. Przedsiębiorstwa wodociągowe w tym kraju mają obowiązek stałego monitorowania parametrów wody przed i za przelewem. Wyniki publikują online w przeciągu godziny od rozpoczęcia pracy przelewów burzowych.

 Stale monitorowane parametry to:

  • tlen rozpuszczony,
  • temperatura,
  • pH,
  • mętność,
  • związki amoniaku,
  • inne wymagane przez osobne przepisy.

Sposoby realizacji monitoringu jakości wody

Punkty diagnostyczne

Dobra jakość wody jest ważna nie tylko w kontekście wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, to także bezpieczeństwo fauny i flory. Jednym ze sposobów pomiaru są stacje diagnostyczne — tzw. mini laboratoria, które wyposażone są w zaawansowaną technologię. Urządzenia w takim punkcie pobierają wodę z rzeki i analizują ją pod kontem wielu parametrów. Punkty te wymagają stałej obsługi i są zazwyczaj ustawiane na wylotach z oczyszczalni ścieków.

Autosamplery

Są to urządzenia, które w regularnych odstępach czasowych pobierają próbkę wody z rzeki i deponują ją w odpowiednim pojemniku. Taki zestaw pojemników trafia do laboratorium, gdzie jest badany. Zaletą tego rodzaju pomiarów jest regularność i praktycznie bezobsługowe pobieranie cieczy do badania jakości wody. Wadą jednak jest to, że badania te odbywają się po czasie w laboratorium. Nie znamy więc parametrów wody na bieżąco.

Laboratoria

Większość wodociągów posiada swoje laboratoria, lub zleca pomiary na zewnątrz. Jest to szczególnie ważne, jeśli chodzi o jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Pomaiary takie wykonywane są okresowo i nie uniemożliwiają kontroli jakości wody w trybie online.

 

Wieloparametrowe sondy jakości wody 

Sondy wieloparametrowe, takie jak np. Hydrolab HL umożliwiają precyzyjny i ciągły pomiar podstawowych parametrów fizykochemicznych w terenie. Dzięki zastosowaniu odpowiedniego rejestratora i systemu transmisji , gromadzone dane przesyłane są na bieżąco. Taki system umożliwia prowadzenie stałych obserwacji, monitoring trendów zmian oraz niezwłoczene alarmowanie o przekroczeniu wartości krytycznych. 

Zastosowanie sondy

Sondy Hydrolab HL zastosować można do:

  • monitorowania zrzutu ścieków do środowiska naturalnego,
  • badania rzek, potoków, jezior i innych wód powierzchniowych lub gruntowych,
  • oceny wpływu inwestycji na ekosystem wody,
  • profilowania jezior i rzek,
  • monitorowania wód przybrzeżnych (morskich),
  • monitorowania wód gruntowych,
  • badania terenów podmokłych,
  • monitorowania wpływu rolnictwa na wody podziemne i powierzchniowe,
  • monitorowania kąpielisk.

Dostępne czujniki

Sonda Hydrolab HL7 posiada 7 portów, które można wyposażyć w następujące czujniki:

  • temperatura — zawsze zainstalowany w sondzie,
  • przewodność,
  • pH,
  • ORP,
  • tlen rozpuszczony,
  • mętność,
  • chlorofil,
  • algi,
  • rodamina,
  • amoniak,
  • azot,
  • chlor,
  • głębokość,

Dostępna jest też mniejsza wersja sondy – HL4, która doskonale sprawdza się jako urządzenie przenośne do wykonywania pomiarów punktowych.

Stan monitoringu

Polska raczkuje, jeśli chodzi o monitoring wód. Ciągły pomiar jakości wody mamy na razie tylko na rzece Odrze w postaci pilotażowego systemu monitoringu. Różne instytucje naukowe prowadza mniejsze sieci monitoringu, natomiast nie udostępniają danych w czasie rzeczywistym. Miejmy nadzieję, że z czasem w naszym kraju powstanie profesjonalny system monitoring wód, z którego wszyscy będziemy mogli korzystać.

Powrót