Geograficzna definicja retencji mówi, że jest to zdolność dorzecza do zatrzymywania wody. Zdolność ta zależy od ukształtowania terenu oraz stopnia jego pokrycia przez roślinność. Jednak oprócz retencji naturalnej wyróżniamy też retencję sztuczną, a obie retencje wzajemnie się uzupełniają. Jak szczegółowo przedstawia się retencja naturalna i sztuczna?
W obrębie retencji naturalnej wyodrębniamy retencję:
- leśną,
- glebowo-gruntową,
- koryt i dolin rzecznych,
- śnieżną i lodowcową.
Retencję sztuczną stanowią natomiast:
- sztucznie utworzone zbiorniki wodne,
- podpiętrzone jeziora,
- stawy rybne.
Istotne jest zaznaczenie, że retencja naturalna również zależy od działalności człowieka. Np. retencja krajobrazowa zależy od naturalnego ukształtowania terenu, ale również od jego zagospodarowania i użytkowania przez człowieka. Retencja glebowa zależy od rodzaju i struktury gleby oraz jej składu chemicznego. I tak np. gleby piaszczyste i iły są tylko w niewielkim stopniu zdolne do retencji wody. Jeśli jednak do akcji wkroczy człowiek i wzbogaci glebę nawozem, dodatkową porcją próchnicy czy przeprowadzi jej wapniowanie, gleba zwiększy swoje możliwości w zakresie zatrzymywania wody. Jeśli tego typu ingerencje prowadzone są głównie w celu poprawy retencji, możemy nazwać je działaniami sztucznej retencji.
Retencja naturalna jest więc zdolnością własną środowiska do magazynowania wody w roślinności leśnej (intercepcja wody opadowej w koronach drzew oraz niższych warstwach lasu), w glebie (retencja podziemna), w ciekach wodnych, jeziorach naturalnych oraz w pokrywach ze śniegu i lodu.
Retencję sztuczną możemy powiązać natomiast z tzw. małą retencją, która opiera się na gromadzeniu wód w sztucznych i naturalnych zbiornikach wodnych i spiętrzaniu wody w korytach rzek, rowów, kanałów. Działania w ramach tej retencji mogą przybrać postać sterowaną bądź niesterowaną. Retencją sterowaną jest tworzenie dużych zbiorników wodnych lub podpiętrzeń jezior wraz z budowlami regulacyjnymi. Te zbiorniki wykorzystywane są w celach przeciwpowodziowych, energetycznych, żeglugowych, komunalno-przemysłowych i innych. Retencją niesterowaną są natomiast wszelkie działania służące spowalnianiu i wstrzymywaniu odpływu wody ze zlewni rzecznej. Działania te podejmuje się poprzez zabiegi techniczne, takie jak tworzenie zastawek oraz nietechniczne, jak zalesianie terenów czy ochrona naturalnych zbiorników wodnych. Działania retencji niesterowanej, w ramach skutków ubocznych, odtwarzają krajobraz naturalny.