Rozwiązania oparte na przyrodzie, czyli z języka angielskiego nature based solutions – NBS,
mogą przyczyniać się do łagodzenia zmian klimatu w mieście oraz pomóc zapobiegać przyczynom powstawania anomalii takich jak podtopienia, powodzie, susze czy pożary i minimalizować ich skutki. W jaki sposób?
Rozwiązania te mogą, a wręcz powinny stanowić ekonomiczną i dostosowaną do lokalnych potrzeb odpowiedź na wiele współczesnych problemów dotyczących środowiska, kwestii społecznych i gospodarki.
Rozwiązania oparte na przyrodzie – co to takiego?
Komisja Europejska definiuje NBS jako rozwiązania oparte na przyrodzie, czyli takie, które są inspirowane i wspierane przez naturę, które są opłacalne, a jednocześnie zapewniają korzyści środowiskowe, społeczne i gospodarcze oraz pomagają budować odporność – rezyliencję miast i obszarów pozamiejskich. Rozwiązania te wykorzystują kompleksowy, systemowy proces współtworzenia innowacyjnych pomysłów, zaadaptowanych do warunków lokalnych i efektywnych pod względem korzystania z istniejących zasobów.
Korzyści Nature based solutions
Korzyści płynące z takich rozwiązań możemy podzielić na trzy podstawowe kategorie: ekologiczne, społeczne i ekonomiczne. Do najistotniejszych zalet ekonomicznych należy rozwój rynku usług biznesowych (projektowych, ogrodniczych, stolarskich, edukacyjnych). W artykule skupimy się jednak na korzyściach ekologicznych i społecznych. I tutaj najważniejsze z nich, nawet jeśli nadal mało popularne, to sprzyjanie bioróżnorodności, odporności i produktywności ekosystemów, łagodzenie upałów i niwelowanie zjawiska miejskiej wyspy ciepła; ale też poprawa retencji wód opadowych i możliwości infiltracji wód do gruntu, spowalnianie i zmniejszenie objętości spływu powierzchniowego, zapobieganie suszy, pochłanianie CO2, zmniejszenie śladu węglowego, poprawa jakości powietrza, gleby i wód, wzrost jakości życia w mieście i warunków zdrowotnych, poprawa estetyki i uatrakcyjnianie przestrzeni. Wśród korzyści społecznych należy wymienić wzrost świadomości ekologicznej, zwiększenie dostępu do zieleni i kontaktu z przyrodą, poprawa możliwości integracji społecznej, rewitalizacja terenów miejskich, zaspokajanie potrzeb rekreacyjnych czy wpływ na zmianę wzorców kulturowych — postrzeganie natury jako atrakcyjnego elementu krajobrazu.
Znaczenie pozostałym nadają korzyści ekologiczne, te jednak w dużej mierze są nierozerwalnie powiązane z korzyściami społecznymi, ale też i ekonomicznymi. Rozwiązania oparte na zasobach przyrody pozwalają wprowadzać więcej jej elementów do środowisk miejskich i tych niezurbanizowanych. Koncepcja ta, która w Europie zyskuje coraz więcej zwolenników, zakłada, że zamiast walczyć z przyrodą trzeba z nią współpracować. Dzięki temu gospodarka i społeczeństwo będą mogły lepiej wykorzystywać zasoby, funkcjonować w bardziej ekologiczny sposób i zyskać większą odporność, co sprzyjałoby rozwojowi gospodarczemu, tworzeniu miejsc pracy i podnoszeniu jakości życia.
Natured based solution w Europie
Liderami we wdrażaniu takiego podejścia jest Wielka Brytania, kraje skandynawskie czy Kanada. Potrzebna jest tutaj zmiana mentalności i sposobu podejścia do projektowania infrastruktury w miastach w Polsce, bo jak można zauważyć, liderzy – kraje wysoko rozwinięte – mogące pozwolić sobie na rozwiązania tradycyjne, nie angażujące rozwiązań opartych o przyrodę, zazwyczaj znacznie droższe.
Europa dysponuje już bogatą wiedzą, szerokim zapleczem naukowym i potencjałem technologicznym, które są istotne dla wdrażania rozwiązań NBS. Potrzebne jest zwiększenie skali i szybkości wdrażania rozwiązań opartych na zasobach przyrody. Do najpowszechniej stosowanych rozwiązań opartych na naturze, należą te związane z zagospodarowaniem wód opadowych, ich ponownym wykorzystaniem i spowolnieniem ich odprowadzenia po wstępnym ich podczyszczeniu, takie jak stawy retencyjne, niecki i rowy bioretencyjne oraz infiltracyjne, ogrody deszczowe w pojemnikach, zarówno w tych naziemnych, jak i podziemnych, liniowe wzdłuż ciągów komunikacyjnych. Ponadto, do rozwiązań inspirowanych naturą należą zielone inwestycje: zielone przystanki, zielone torowiska, zielone ściany i fasady, zielone dachy, nawierzchnie przepuszczalne.
Ostatnią, niezwykle prostą w realizacji kategorią rozwiązań opartych o przyrodę są przepuszczalne nawierzchnie. Stanowią one szeroką grupę rozwiązań stosowanych w celu umożliwienia przenikania wód ze spływu powierzchniowego bezpośrednio do gruntu, minimalizując przy tym spływ powierzchniowy wody do kanalizacji deszczowej oraz do zbiorników wodnych.
Podsumowując, korzyści dla miast jakie przynosi nam natura są nieocenione w adaptacji do zmian klimatu, ponosząc relatywnie niskie koszty wdrażania takich rozwiązań. Należy jednak pamiętać o jednym, działania te muszą być systemowe i przemyślane. Miasta powinny dążyć do realizacji kompleksowych rozwiązań a nie punktowych działań, a co za tym idzie, decydenci miast powinni mieć świadomość ich opłacalności, zarówno ekonomicznej, jak i społecznej.
Artykuł przesłany przez Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię
