W ostatnich dekadach zmiany klimatyczne coraz mocniej wpływają na naszą planetę, co szczególnie odczuwa się w gospodarce wodnej. Obecne systemy wodne zazwyczaj charakteryzują się liniowym przepływem: woda przepływa od zlewni, przez miasta, aż do rzeki. Woda deszczowa jest przekierowywana do kanałów burzowych, a następnie odprowadzana tak szybko, jak to możliwe do cieków wodnych. W warunkach zwiększającego się zagrożenia klimatycznego, takiego jak gwałtowne opady i powodzie, system ten okazuje się jednak niewystarczający.
Zmiany klimatyczne i ich skutki: powodzie i powodzie błyskawiczne
Zmiany klimatyczne spowodowały znaczne nasilenie gwałtownych opadów i zjawisk takich jak powodzie błyskawiczne. W Niemczech zdarzenia te miały miejsce między innymi nad Odrą w 1997 roku, na Łabie i Dunaju oraz w 2021 roku w regionie Ahrtal, gdzie życie straciło aż 180 osób. W Polsce powodzie w Dolinie Kłodzkiej powtórzyły się w 1997 i 2024 roku. Warto tez wymienić tragiczną w skutkach Hiszpanię, gdzie w powodzi w 2024 życie straciło 230 osób. Te sytuacje nie musza być kojarzone tylko z obszarami górskimi, są powszechne również na terenach nizinnych.
Ewolucja Zarządzania Powodziowego
Zmiany klimatyczne wymusiły wprowadzenie nowoczesnych strategii zarządzania powodziowego, gdzie ważną rolę odgrywa cykliczne podejście do zagrożeń – etap po powodzi to przygotowanie do kolejnej. Audyt powodzi błyskawicznych, podczas którego specjaliści pomagają ocenić poziom przygotowania gmin na wypadek wystąpienia powodzi, pomaga stworzyć komependium wiedzy i najlepszych praktyk na przyszłość. Audyt powinien obejmować ocenę gruntu, zabezpieczeń budynków, poziom świadomości mieszkańców oraz dostępność ubezpieczeń na wypadek zalania.
Nowoczesne dane opadowe
Niezwykle istotne jest bazowanie na nowoczesnych danych opadowych takich jak Niemiecki system Kostra, który gromadzi szczegółowe dane z każdego kilometra kwadratowego Niemiec, czy polska PANDA, która opiera się na precyzyjnych danych z okresu 30 lat dla rozdzielczości przestrzennej 5 x 5 km. Dzięki temu łatwiej przewidywać zmiany i reagować na potencjalne zagrożenia.
Rozwiązania oparte na obiegu zamkniętym
Najlepsi specjaliści z branży promują ideę zarządzania wodą w modelu obiegu zamkniętego. Takie podejście zakłada nie tylko skuteczne odprowadzanie nadmiaru wody, ale przede wszystkim jej przechowywanie i ponowne wykorzystanie w okresach suszy. W USA, istnieją systemy o wysokim współczynniku odzyskiwania wody. Przyszłością jest zaangażowanie w projekty oczyszczania i odsalania wody, co jest kolejnym krokiem w kierunku efektywnego gospodarowania zasobami wodnymi.
Przykłady adaptacji w praktyce
Do najlepszych praktyk należy wymienić prace nad odtworzeniem naturalnych nabrzeży oraz przygotowaniem tych obszarów na potencjalne powodzie poprzez symulacje scenariuszy powodzi. Rozwój koncepcji „miasta gąbki” – rozwiązania, które pozwala miastom na pochłanianie nadmiaru wody opadowej, co znacząco zmniejsza ryzyko zalania terenów zurbanizowanych. Nie można zapomnieć o inwestowaniu w technologie, gromadzeniu szczegółowych danych oraz wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań adaptacyjnych,
Prezentowane podejście przedstawiła firma CDM Smith podczas konferencji Stormwater Poland. Dowiedz się więcej:
Podczas zbliżającej się konferencji Stormwater Poland 2025 jeden blok zostanie poświęcony analizie powodzi z 2024 w kontekście Europejskim. Zapraszamy do sprawdzenia programu: https://stormwaterpoland.com/2025/program-konferencji/dzien-1/
i rejestracji: https://stormwaterpoland.com/2025/rejestracja-2/
